اثرات کودهای زیستی و شیمیایی بر رنگیزه‌های فتوسنتزی، متابولیت‌های ثانویه و عملکرد میوه گیاه دارویی کارلا (Momordica charantia L.)

کارلا (Momordica charantia L.) گیاهیست با خواص دارویی متعدد که میوه آن برای کنترل دیابت استفاده می‌شود. به‌‌منظور بررسی تأثیر کود‌های زیستی و شیمیایی بر ویژگی‌های کمّی، کیفی و متابولیت‌های ثانویه کارلا، آزمایشی به‌صورت طرح بلوک کامل‌تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: شاهد یا 100% کود شیمیایی (F1)، نیتروکسین + فسفات بارور2 (F2)، نیتروکسین + فسفات بارور2 + 75% کود شیمیایی (F3)، نیتروکسین + فسفات بارور2 + 50% کود شیمیایی (F4)، نیتروکسین + فسفات بارور2 + 25% کود شیمیایی (F5)، نانو کود ‌زیستی (F6)، نانو کود ‌زیستی + 75% کود شیمیایی (F7)، نانو کود ‌زیستی + 50% کود شیمیایی (F8) و نانو کود زیستی + 25% کود شیمیایی (F9) بودند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که مصرف سطوح مختلف کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی بر رنگیزه‌های فتوسنتزی و عملکرد میوه در واحد سطح معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها حکایت از برتری معنی‌دار تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی نسبت به مصرف جداگانه این کودها داشت. بیشترین غلظت کلروفیلa (mg/g.fw30.66) و کاروتنوئیدهای برگ (mg/g.fw8.91) به‌ترتیب در تیمارهای F3 و F4 بدست آمد. بیشترین عملکرد میوه نیز در تیمار F4 بدست آمد که نسبت به تیمار شاهد افزایش 33/25 درصدی داشت. اثرات تیمارهای کودی بر تولید ماده مؤثره کارانتین به شدت معنی‌دار بود. به‌طوری که کمترین و بیشترین میزان این ماده به‌ترتیب در تیمار F3 (mg/gr.dw0.93) و تیمار F7 (mg/gr.dw42/3) حاصل شد. نتایج این تحقیق حکایت از آن داشت که کاربرد کود‌های زیستی نیتروکسین و فسفات بارور2 در ترکیب با 50% و 75% کودهای شیمیایی در بهبود صفات فیزیولوژیکی و عملکرد میوه گیاه کارلا تأثیر مثبتی داشته و به‌جای مصرف مداوم کود‌های شیمیایی، می‌توان با استفاده بهینه از نهاده‌های زیستی در راستای کشاورزی پایدار گام برداشت.